Tắc sữa sau sinh - nguyên nhân và cách trị tắc sữa cho các mẹ

Nhiều mẹ bầu gặp tình trạng tắc sữa sau sinh khiến các mẹ mệt mỏi khó chịu và không có sữa cho con bú. Nếu tình trạng này kéo dài bé không nhận được sự chăm sóc tốt nhất và rất dễ dẫn đến mẹ bị áp xe vú khá nguy hiểm cho các mẹ.

Biểu hiện của bệnh là hai vú cương cứng, rất đau, nóng, nhiều trường hợp còn bị sốt vừa hoặc sốt cao. Tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến áp-xe vú, rất nguy hiểm.

Nguyên nhân gây tắc sữa sau sinh

Sữa được tạo ra ở nang sữa theo các ống dẫn đổ về xoang chứa sữa ở phía sau quầng vú, dưới tác dụng kích thích của động tác bú mút của bé, sữa sẽ chảy ra ngoài. Trên dòng chảy, vì một lí do nào đó mà, lòng ống dẫn bị hẹp bít lại (chèn ép từ ngoài vào hay bít tắc trong lòng ống), sữa sẽ không thể thoát ra ngoài được. Tại chỗ tắc sẽ dần tạo thành hòn cục do hiện tượng sữa đông kết. Trong lúc đó, sữa vẫn tiếp tục được tạo ra, làm cho các ống dẫn trước chỗ tắc ngày càng bị căng giãn. Hiện tượng này gây chèn ép các ống dẫn sữa khác, tạo ra một vòng xoắn bệnh lí, làm tình trạng tắc sữa ngày càng nặng thêm.

Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân gây tắc tia sữa sau khi sinh như: Không day đều bầu sữa để thông tia sữa ngay sau khi sinh; Không vắt bỏ sữa thừa (khi bé bú không hết) gây ứ đọng sữa; Mẹ bị cảm lạnh nên sữa khó lưu thông; Sau khi cho bé bú không vệ sinh lau rửa đầu vú sạch…

Dấu hiệu bị tắc tia sữa

Theo bác sĩ Văn Đức (Sức Khỏe & Đời Sống), dấu hiệu đầu tiên của hiện tượng tắc sữa là bầu vú căng to hơn so với bình thường và càng lúc càng tăng dần, đau nhức và không tiết sữa hoặc ra ít, vắt cũng không ra. Có cảm giác sốt, đau tăng lên nếu sữa đã ứ đọng nhiều ở bên trong. Việc khai thông ống dẫn sớm sẽ làm giảm tình trạng bệnh và hạn chế hậu quả do tắc kéo dài.

Bị tắc sữa nên làm thế nào

Việc tắc sữa lâu gây ảnh hưởng tới dinh dưỡng của bé. Vì vậy, các mẹ cần thực hiện các cách trị tắc sữa để khắc phục tình trạng này nhanh chóng.

Day ép bằng tay: Dùng một bàn tay đè ép bầu vú lên thành ngực hoặc dùng 2 bàn tay ép vào nhau. Vừa ép vừa day sẽ làm tan các vị trí sữa đã đông kết. “Day ép” chứ không phải là “xoa”, bởi vì chỉ có lực day ép mới có tác dụng đối với vị trí tắc nằm ở sâu trong bầu vú và mới có thể làm tan sữa đã đông kết. Đè ép nhẹ nhàng trong mức đau có thể chịu đựng được, day từ từ theo vòng tròn, tăng dần, khoảng 20-30 lần, rồi lại làm ngược lại. Thực hiện như trên nhiều lần.

Trị tắc sữa sau sinh bằng cách chườm nóng: Sau khi day ép vẫn thấy ngực căng tức, bạn có thể chườm nóng, dưới tác dụng của nước nóng (không quá nóng dẫn đến bỏng) sữa đông kết tan dần, khai thông dòng chảy tạo điều kiện cho sữa mới chảy ra. Cùng với các động tác massage hỗ trợ, tình hình sẽ dần được cải thiện.

Dụng cụ hút sữa: Cách này thường chỉ sử dụng trong giai đoạn sớm, khi sữa mới vón kết và với vị trí tắc nằm gần núm vú. Đối với vị trí tắc ở sâu hoặc ở nang sữa thì rất khó bởi vì nếu để áp lực nhỏ thì không thể làm tan sữa đông kết, còn nếu để áp lực lớn thì sẽ làm tổn thương nặng thêm do mạch máu, ống dẫn bị căng giãn; nhất là khi hiện tượng tắc sữa có yếu tố nhiễm khuẩn. Ở giai đoạn muộn khi sự vón kết sữa đã hình thành những cục, mảng lớn thì dùng dụng cụ hút sữa gần như không có tác dụng. Vậy nên chỉ nên sử dụng dụng cụ hút sữa khi mới xuất hiện nhưng dấu hiệu sớm của bệnh.

Một số bài thuốc dân gian trị tắc sữa sau sinh đã được thực hiện hiệu quả

Điều trị tắc tia sữa không phải đơn giản, đối với những trường hợp tắc nhẹ sau khi day ép, chườm nóng rồi hút, tình hình được cải thiện. Tuy nhiên, có những trường hợp sau khi thực hiện những bước trên mọi việc lại đâu vào đấy, lúc đó các mẹ cần kiên nhẫn áp dụng một số bài thuốc dân gian trị tắc sữa sau sinh dưới đây.

- Dùng lá mít hơ nóng, đặt lên vùng nào cứng nhất (mỗi bên bầu vú chín lá mít). Tiếp đó, dùng tay xoa bóp, ấn mạnh từ trên xuống dưới. Khi thấy sữa chảy ra, cho bé bú ngay. Làm liên tục ở những ngày sau là sữa thông hoàn toàn.

- Nấu xôi nếp, bọc trong hai khăn vải mềm, chườm hai bên ngực theo nguyên tắc từ ngoài vào trong, làm liên tục cho đến khi xôi nguội. Sữa sẽ về đều cả hai bên.
Dùng quả đu đủ non xắt lát mỏng, nướng lên cho nóng rồi đắp vào hai bên bầu vú cũng có tác dụng tương tự.

- Dùng củ hành tím xắt lát mỏng, sau đó đặt lên hai bầu ngực (trừ đầu ti), phủ khăn giấy mềm, băng lại. Mỗi ngày đắp hai lần kết hợp với xoa bóp ngực.

- Trị tắc sữa sau sinh bằng viên men rượu, giã nhỏ, cho thêm rượu vào; sau đó bôi vào bầu ngực và ủ khăn lại. Mấy tiếng sau lại dùng cơm nóng chườm và xoa bóp liên tục. Cách này phải kiên trì trong khoảng 2 ngày.

- Lá bắp cải rửa sạch, để ráo nước. Có thể cắt bỏ bớt phần lá mềm đi, chỉ để lại phần cọng cứng. Dùng phần cọng cứng của lá bắp cải hơ lửa cho thật nóng (càng nóng càng tốt), đắp lên chỗ bị tắc sữa một lớp khăn, nếu sợ nóng quá thì để vài ba lớp khăn. Sau đó, đặt cọng cứng bắp cải đã hơ nóng lên chỗ bị tắc sữa, rồi dùng tay day thật mạnh. Bớt nóng thì lại hơ rồi làm tiếp, lá héo thì thay lá khác.

- Trị tắc sữa sau sinh bằng lá diếp cá, đinh lăng: Mỗi thứ một nắm, rửa sạch. Sau đó, cho cả hai thứ vào cối giã thật nhỏ, đắp lên hai bầu ngực rồi băng lại.

- Lá tía tô, lá và ngọn rau dừa nước: Mỗi thứ một nắm, rửa sạch, giã nhỏ, đắp tại chỗ và băng lại.

- Lá bồ công anh, lá gấc: Mỗi thứ một nắm, giã nhỏ, trộn với một chút rượu, đắp tại chỗ rồi băng lại.

Các mẹ có thể thử các phương cách trên nếu bị tắc sữa sau sinh con, nhưng nếu thấy tình hình không được cải thiện cần đến gặp các bác sĩ để được điều trị ngay, tránh để lâu mẹ con đều khổ và có thể gây ra áp-xe vú gây nguy hiểm.