Trẻ bị vàng da sau sinh- Nguyên nhân và cách điều trị vàng da bệnh lý

Thứ năm - 05/12/2013 21:16
Biểu hiện vàng da ở trẻ có thể do sinh lý hoặc do bệnh lý. Vàng da sinh lý chỉ thoáng qua rồi tự khỏi, nhưng vàng da bệnh lý lại dễ khiến trẻ bị bại não hoặc tử vong do nhiễm độc thần kinh.Thạc sĩ Phạm Diệp Thùy Dương, Giảng viên bộ môn Nhi, ĐH Y dược TP HCM cho biết, vàng da bệnh lý chỉ chiếm 2-5% trên các trẻ bị vàng da sơ sinh. Cũng vì tỷ lệ không cao, vàng da bệnh lý thường bị bỏ qua do tưởng nhầm là vàng da sinh lý.Vàng da sinh lý thường xuất hiện ngày thứ 2-3 sau sinh, vàng nhạt và không...

Biểu hiện vàng da ở trẻ có thể do sinh lý hoặc do bệnh lý. Vàng da sinh lý chỉ thoáng qua rồi tự khỏi, nhưng vàng da bệnh lý lại dễ khiến trẻ bị bại não hoặc tử vong do nhiễm độc thần kinh.


Thạc sĩ Phạm Diệp Thùy Dương, Giảng viên bộ môn Nhi, ĐH Y dược TP HCM cho biết, vàng da bệnh lý chỉ chiếm 2-5% trên các trẻ bị vàng da sơ sinh. Cũng vì tỷ lệ không cao, vàng da bệnh lý thường bị bỏ qua do tưởng nhầm là vàng da sinh lý.


Vàng da sinh lý thường xuất hiện ngày thứ 2-3 sau sinh, vàng nhạt và không kèm bất kỳ triệu chứng nào khác. Biểu hiện này chỉ thoáng qua rồi tự khỏi (trong vòng một tuần ở trẻ đủ tháng và 2 tuần ở trẻ non tháng) nhưng vàng da bệnh lý lại có thể khiến trẻ bị nhiễm độc thần kinh hoặc tử vong.


Nguyên Nhân trẻ bị vàng da


Khi trẻ ở trong bụng bé mọi sự sống của bé phụ thuộc hoàn toàn vào cơ thể mẹ. Và việc cung cấp oxy vào cơ thể đứa bé được trợ giúp bởi các hồng huyết cầu trong máu của bào thai.


Sau khi sinh, đứa bé bắt đầu hô hấp bằng phổi và do vậy, không cần đến sự trợ giúp của các hồng huyết cầu nữa. Lúc này, cơ thể trẻ bắt đầu tiến hành loại bỏ các hồng huyết cầu thừa ra khỏi cơ thể. Quá trình thải loại này làm sản sinh ra các sắc tố màu da cam (bilirubin) trong máu trẻ. Đồng thời, gan có chức năng loại thải các biliru¬bin này ra khỏi máu và chuyển ra ngoài qua đường tiết niệu của trẻ.


Tuy nhiên, do gan của trẻ sơ sinh vẫn còn trong giai đoạn phát triển, nên nó không thể kiểm soát được lượng bilirubin gia tăng đột biến trong khoảng thời gian vài ngày sau khi sinh. Kết quả là một lượng lớn bilirubin bị hòa lẫn vào máu, dẫn đến da của trẻ có màu hơi vàng. Mặc dù, theo các chuyên gia, biểu hiện vàng da ở những đứa trẻ sơ sinh là điều bình thường. Tuy nhiên, nếu lượng bilirubin hiện diện quá nhiều trong máu trẻ trong thời gian dài, đây được xem là tình huống nguy hiểm. Trong trường hợp này, bạn cần đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra và điều trị.


Trẻ bị vàng da sinh lý hay vàng da bệnh lý


Vàng da bệnh lý có thể do bất đồng nhóm máu mẹ và con, nhiễm trùng, bệnh lý di truyền… Những tình trạng này làm bilirubin tăng quá cao trong máu, ngấm vào mô não, gây tổn thương không hồi phục. “Tùy theo mức độ nặng nhẹ, trẻ có thể thể tử vong trong giai đoạn cấp tính hay sống sót với những di chứng hết sức nặng nề như điếc, rối loạn vận động, rối loạn trương lực cơ”, bác sĩ Thùy Dương cho biết.


Để phát hiện trẻ bị vàng da, phụ huynh cần đưa bé ra nơi có ánh sáng trắng đủ sáng, tốt nhất là ánh sáng mặt trời, trong bóng mát, ấn lướt tay trên da mặt của bé, nếu thấy da có màu vàng thì nên đưa bé đi khám ngay.


Vàng da ở trẻ sơ sinh cần được đưa ngay đến bác sĩ chuyên khoa nhi để khám theo dõi, nhằm phát hiện sớm và điều trị kịp thời vàng da nặng, dự phòng biến chứng nhiễm độc thần kinh do bilirubin gián tiếp thấm vào não.


Sai lầm thường thấy là do da trẻ đỏ hồng sậm hoặc phụ huynh đặt con trong buồng tối nên không nhận biết trẻ bị vàng da. Ngoài ra, “Nhiều người thấy con bị vàng da lại nghĩ vàng da thông thường nên đưa bé ra phơi nắng, đến khi bé bỏ bú, bú kém mới đưa đi bệnh viện thì đã quá muộn”, bác sĩ Thùy Dương nói.


Cũng theo bác sĩ, phơi nắng sớm cho trẻ hoàn toàn không có tác dụng điều trị vàng da: “Vàng da sinh lý sẽ tự hết, còn đối với vàng da bệnh lý thì biện pháp phơi nắng không đủ để điều trị khỏi bệnh”.


Hiện nay, nếu được phát hiện sớm, vàng da bệnh lý sẽ được chữa lành hoàn toàn. Chiếu đèn là biện pháp an toàn, hiệu quả, luôn được chọn lựa đầu tiên. Thay máu, xâm lấn hơn, chỉ được sử dụng khi trẻ đến quá muộn.


Điều trị vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh


Dưới đây là vài phương pháp điều trị bạn có thể tham khảo và thực hiện trong trường hợp trẻ bị vàng da sau khi sinh:


- Cho trẻ bú sữa mẹ là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để giúp giảm lượng bilirubin trong máu trẻ sơ sinh. Vì trong sữa mẹ có chứa vài loại dưỡng chất quan trọng giúp các cơ quan chức năng của cơ thể trẻ phát triển. Bạn nên cho trẻ bú sữa mẹ cách mỗi hai giờ sau khi sinh. Việc cho trẻ bú sữa mẹ thường xuyên có thể giúp cơ thể trẻ thải loại bilirubin thừa ra khỏi cơ thể và nhờ thế sẽ giảm triệu chứng vàng da.


- Trong trường hợp mức bilirubin trong máu của trẻ cao, bác sĩ có thể thực hiện liệu pháp chữa bệnh bằng ánh sáng để giải quyết vấn đề. Trong suốt quá trình điều trị, trẻ sẽ được nằm dưới luồng ánh sáng đặc biệt ở bệnh viện trong vòng 24 giờ hoặc nhiều hơn. Các loại ánh sáng đặc biệt này có tác dụng giúp giảm nhẹ chứng vàng da bằng cách loại thải mức bilirubin trong máu.


- Một liệu pháp nữa để trị vàng da ở trẻ sơ sinh là thay thế sữa mẹ bằng một loại sữa chế biến đặc biệt dành cho trẻ. Tùy thuộc vào mức bilirubin trong cơ thể trẻ, bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ bú bằng nguồn sữa bột (có thành phần tương tự sữa mẹ) trong khoảng thời gian 48 giờ. Sau khi mức bilirubin trong máu trẻ đã trở lại bình thường, bác sĩ sẽ đề nghị cho bé bú sữa mẹ trở lại.