Phương pháp động viên con cái của người Nhật Bản

Chủ nhật - 21/07/2013 22:34
Để động viên, khích lệ người khác trong công việc, người Nhật Bản thường có thói quen sử dụng những khẩu hiệu kiểu như:“Cố lên!” hoặc “Chúng ta hãy làm việc tốt nhé!”Chẳng hạn, Giám đốc thường nói với nhân viên của mình:“Tôi hy vọng các bạn sẽ cùng nhau cố gắng làm tốt công việc! Cùng cố gắng nhé!”…Theo Chuyên gia về giáo dục sớm Hirakv, những lời động viên, khích lệ như vậy không có tác dụng nhiều lắm cho hiệu quả, năng suất làm việc. Tại sao thay vì nói những lời động viên viên suông, người ta...
Để động viên, khích lệ người khác trong công việc, người Nhật Bản thường có thói quen sử dụng những khẩu hiệu kiểu như:

“Cố lên!” hoặc “Chúng ta hãy làm việc tốt nhé!”

Chẳng hạn, Giám đốc thường nói với nhân viên của mình:

“Tôi hy vọng các bạn sẽ cùng nhau cố gắng làm tốt công việc! Cùng cố gắng nhé!”…

Theo Chuyên gia về giáo dục sớm Hirakv, những lời động viên, khích lệ như vậy không có tác dụng nhiều lắm cho hiệu quả, năng suất làm việc. Tại sao thay vì nói những lời động viên viên suông, người ta không thử tìm cách đề cập thẳng đến công việc và mục đích cụ thể cần thực hiện? Khi đã rõ ràng về mục đích cũng như công việc, chắc chắn chúng ta sẽ phấn đấu một cách hiệu quả, có định hướng hơn.

Để động viên, khuyến khích con cái, bố mẹ cần nắm rõ từng hoàn cảnh cụ thể. Khi con đứng trước một kỳ thi quan trọng, bố mẹ không nên chỉ dừng ở việc nói mấy lời đại loại như: “Học đi con, con phải cố gắng mà học đi chứ!” Bố mẹ nên nhìn nhận sâu sắc hơn về tâm lý, tinh thần của con trẻ. Căn cứ vào hoàn cảnh cụ thể, bố mẹ hãy giúp đỡ con hiểu rõ về mục tiêu cần phấn đấu trước mắt. Bên cạnh lời nói động viên, điều quan trọng là đề cập trực tiếp với con mục tiêu và công việc cụ thể. Như vậy, bạn đã định hướng và đặt nền tảng quan trọng cho những phấn đấu, nỗ lực của con cái mình.
Một phương diện khác của việc động viên, khuyến khích con cái là thái độ của cha mẹ khi con bị điểm kém, thi trượt hoặc gặp một thất bại nào đó trong cuộc sống. Trong trường hợp này, nguyên tắc thứ nhất là bố mẹ đừng bao giờ trách móc hoặc có những hành động gây thêm áp lực cho con và ngược lại, bố mẹ cũng không nên chỉ dừng ở việc nói con hãy cố gắng ở những lần sau.

Khi con cái gặp thất bại, bố mẹ hãy bình tĩnh và kiên nhẫn động viên con. Bạn có thể dùng những lời khích lệi để át dần tâm trạng rầu rĩ của con trẻ. Chẳng hạn:

“Bố nghĩ ai cũng có một đôi lần thất bại”.

“Con cũng không nền vì một lần thất bại mà cho rằng tất cả đã hết”.

“Mẹ nghĩ là chắc chắn con sẽ làm tốt hơn”.

“Không sao cả! Việc gì rồi cũng sẽ qua!”.

Những lời động viên của bố mẹ trong lúc này có tác động rất lớn. Nó là cơ sở củng cố lòng tin, ý chí tiến thủ của con trẻ. Nó giúp trẻ lấy lại cân bằng tinh thần, dần rủ bỏ gánh nặng tâmk lý về thất bại vừa qua.

Tiếp sau những lời động viên an ủi, việc quan trọng hơn là bố mẹ phải nói chuyện thẳng thắn với con, giúp con phân tích một cách cụ thể nguyên nhân của thất bại. Chẳng hạn, một em bé có thành tích học tập khá tốt bõng chỉ đạt được 50 điểm (tương đương với điểm 5 ở nước ta) ở một bài kiểm tra.

Người lớn có thể cùng trẻ phân tích nguyên nhân, ví dụ như:

“Dù sao thì ta cũng bị điểm 50 rồi, bây giờ (bố mẹ) và con sẽ cùng nghĩ xem tại sao lại như vậy nhé! Trong bài kiểm tra này, con đã làm sai ở chỗ nào?… Chõ sai này là do con không hiểu rõ câu hỏi? Vì không nhớ ra kiến thức đó? Vì tính nhầm? Vì làm bài vội vàng quá?…

Bố mẹ nên cùng con cái trò chuyện, bàn luận lại những lý do đã dẫn đến thất bại, cố gắng để con tự nói ra, tự nhìn nhận những vấp váp đã gặp phải. Tất cả những điều này sẽ giúp trẻ bình tĩnh hơn với thất bại, hiểu rõ hơn bản thân, từ đó có phương hướng rõ ràng để sửa chữa và phấn đấu trong những “thử thách” về sau.

Với vấn đề bố mẹ cần thiết phải cùng con cái trò chuyện, bàn bạc những lý do dẫn đến thất bại, Giáo sư Hirakv khuyên các bố mẹ cũng nên có thái độ ứng xử tương tự khi con đạt được thành công. Khi con cái thành công, tất nhiên, bố mẹ thường động viện khen ngợi. Theo Giáo sư Hirakv, sẽ là sáng suốt hơn nếu người lớn biết cùng con cái ngồi lại, thảo luận về những nguyên nhân đưa đến thành công của con. Đây mới thật sự là “kỹ năng” cổ vũ, khích lệ con cái tuyệt vời hơn cả!

Có một truyện cổ kể rằng: một vị tướng xuất thân từ gia đình mấy đời theo nghiệp binh đao. Đối với ông ta, chiến chinh và thắng lợi là đương nhiên trong cuộc đời. Có người ca tụng ông là vị tướng tài ba, có thể lưu danh sử sách. Nghe lời tán dương này, ông không mấy lưu tâm và cũng chẳng mấy phần vui vẻ thích thú. Lần khác, người ta khen ông có bộ râu thật đẹp. Ông đã tỏ ra vô cùng sung sướng vì điều này.

Trong câu chuyện trên, vị tướng vui sướng khi được khen về bộ râu là bởi dù không chủ định nhưng bản thân ông đã tự nhận thấy mình có một bộ râu đẹp. Đối với việc khen ngợi con trẻ, chúng ta không nên bỏ qua ý nghĩa này. Nếu bố mẹ ngợi khen vì điểm 10 tối đa con đã đạt được, trẻ sẽ có cảm giác điều này là “đương nhiên”, “chẳng còn gì phàn nàn”. Cứ như vậy, những lần sau khi lại đạt điểm 10, trẻ rất có thể bị rời vào tình trạng “giảm dần tinh thần muốn phấn đấu”. Chúng ta hãy thay đổi “thói quen” ngợi khen này. Chẳng hạn, đừng chờ đến khi con mình đạt được điểm số cao nhất hoặc đứng đầu một kỳ thi, bạn mới có một lời khen ngợi. Hãy quan sát và chọn thời điểm để lời khen của bạn có hiệu quả nhất với con, thậm chí có khi chỉ là:

“Hôm nay ai cũng mệt mỏi cả, thế mà con vẫn ngồi học chăm chỉ cả hai tiếng đồng hồ!”

Bố mẹ hãy “đọc sách” khen ngợi con cái – đó là lời khuyên của Giáo sư Hirakv. Thế nhưng, sự thực là không ít bố mẹ dã phải thừa nhận:

“Không hiểu tại sao tôi có thể nghĩ ra nhiều thứ để trách mắng con mình khi nó phạm lỗi. Thế mà đến lúc nó làm tốt việc gì, tôi muốn nói mấy lời khen ngợi nhưng lại chẳng biết nói thế nào…”.

Lại có những ông bố bà mẹ cho rằng “khen ngợi con cái” chẳng phải là một chuyện khó thực hiện. Khi khen ngợi khả năng vẽ tranh của con mình, có những bố mẹ thường nói: “Tranh con vẽ tuyệt vời, cứ như là hoạ sỹ chuyên nghiệp ấy”. Giáo sư Hirakv cho rằng dối với việc khen ngợi con cái, không nên sử dụng những hình thức khoa trương như vậy. Khen ngợi là cả một nghệ thuật. Mục đích của việc khen ngợi là để củng cố và nâng cao lòng tự tin, tinh thần tự ý thức giá trị bản thân ở trẻ em. Ví như khi khen ngợi một bức tranh của con, bạn hãy đề cập một cách cụ thể và trực tiếp: “Bức tranh này, con chọn màu sắc bầu trời rất ấn tượng” hoặc “Con vẽ bố, giống nhất là đôi mắt đấy”… Thêm vào đó, bạn cũng không nên chỉ nhìn vào “kết quả” của ban thân bức tranh mà đánh giá, bình luận. Bạn hãy gợi mở về việc so sánh năng lực hội hoạ thể hiện ở bức tranh này so với những bức tranh trước của con – “Bức tranh này có tiến bộ đấy! Con nhìn cái lá cây này vẽ đã giống hơn trước, đúng không?”… Khi bạn giữ thái độ cẩn trọng, tỉ mỉ xem xét để đưa ra nhận xét, khen ngợi về thành quả làm việc của con, con trẻ sẽ tin tưởng và tiếp thu đuợc nhiều hơn ý nghĩa từ những nhận xét, lời khen ngợi này.

dạy con ngoan

Chuyên gia giáo dục sớm Nhật Bản IBUKAI Masaru đưa ra những lời khuyên giúp trẻ có hứng thú học tập

1. Thời kì lặp đi lặp lại ta dạy trẻ những gì thì hãy quan sát để xem trẻ có hứng thú với cái gì, hình khối, hội họa, âm nhạc, sách truyện, …để từ đó chuyển qua giai đoạn tạo hứng thú cho trẻ.

2. Khi trẻ đang tập trung hay có hứng thú làm gì thì không nên ngắt giữa chừng mà cứ để trẻ làm, dù lúc đó chuẩn bị ăn cơm hay có việc gì.

3. Để tạo hứng thú cho trẻ thì nên khen trẻ hơn là chê, vì nếu ba mẹ chê việc gì trẻ làm thì tự nhiên trẻ sẽ không có tự tin để làm cái đó nữa.

4. Khi khen trẻ thì nên khen là tốt, con đã cố gắng, con giỏi và thể hiện sự hài lòng, vui mừng của mình hơn là việc đánh giá việc trẻ làm là đẹp hay xấu. Nghĩa là chú ý đến quá trình trẻ cố gắng hơn là kết quả mà trẻ đã làm được tốt hay xấu.

5. Tránh dùng những từ ra lệnh với trẻ ví dụ mẹ cấm con…, hãy ăn cơm đi, hãy tắm đi, hãy thu dọn đồ chơi vào…mà thay bằng những từ như sao con không… nếu con làm…thì mẹ sẽ rất vui…

6. Nếu trẻ không ăn thì hãy nghĩ cách cải thiện món ăn để phù hợp với trẻ thay vì ép trẻ ăn đến phát khóc.

7. Cha mẹ cùng học với con cái là cách tốt nhất giúp con học hiệu quả. Ví dụ khi cho trẻ xem ti vi thì nên ngồi bên cạnh coi cùng trẻ rồi giải thích cho trẻ thay vì để trẻ ngồi coi ti vi một mình, cùng đọc truyện, cùng chơi…

8. Khi để trẻ trong trạng thái đói sẽ là điều kiện kích thích khả năng thích ứng của trẻ.

9. Không phải lúc nào cũng đáp ứng mọi đòi hỏi của trẻ, mà hãy đẻ trẻ trải qua cảm giác không có được điều mình muốn. Và đừng bao giờ đánh mất quyền và uy nghiêm của một người mẹ đó là con cái phải biết vâng lời và sợ lời mẹ nói. Nếu ta quá nuông chiều và cung phụng trẻ thì uy quyền của người mẹ sẽ không còn, con cái sẽ không còn sợ lời mẹ nói nữa.

10. Khi trẻ hỏi vì sao thì không nên giả vờ bỏ qua mà hãy trả lời. Nếu ta không biết câu trả lời thì hãy thành thực với trẻ và trả lời là để cha mẹ sẽ tìm hiểu sau. Không nhất thiết phải giải đáp cặn kẽ, hãy để câu trả lời sẽ là một kích thích để trẻ muốn tìm hiểu sâu hơn.

11. Học và chơi kết hợp song song chứ không nhất thiết phải phân biệt rõ ràng 2 công việc này.

12. Đối với những khái niệm trừu tượng thì hãy lấy hình ảnh hay tự mình làm ví dụ để minh họa.

13. Hãy chọn những đồ chơi kích thích khả năng sáng tạo của trẻ thì trẻ sẽ không bị mau chán. Ví dụ như chơi ghép hình, lấy cây gỗ để xếp nhà, nặn đất sét, vẽ tranh….

14. Đối với hứng thú của trẻ thì không nên đánh giá cái nào là tốt hơn. Cái nào trẻ tỏ ra có hứng thú ta cũng đều nên ủng hộ hết. Nó sẽ giúp trẻ tự tin, đồng thời đó là cách giúp cha mẹ tìm ra được năng khiếu đặc biệt ở trẻ để có thể giúp trẻ phát huy tối đa khả năng đó.

15. Khi dạy nói cho trẻ thì không nên phân biệt ngôn ngữ trẻ con với ngôn ngữ người lớn, hãy dạy tiếng chuẩn, ngôn ngữ người lớn luôn cho trẻ để sau này không mất công đoạn trẻ chuyển từ ngôn ngữ trẻ con sang ngôn ngữ chuẩn. Ví dụ dạy là “con chó” tốt hơn là dạy từ “con cún”.

16. Đừng bao giờ so sánh trẻ với đứa trẻ khác vì như thế sẽ làm chúng mất tự tin, nhút nhát và không muốn cố gắng. Khi có hai anh em (chị em) thì cũng không nên so sánh hai anh em với nhau sẽ làm chúng trở nên không yêu thương nhau.

17. Trong học tập thì hãy ưu tiên dành thời gian dạy đứa lớn thì sẽ hiệu quả hơn. Khi đang chỉ bài cho đứa lớn mà đứa em cũng sà vào muốn làm theo thì hãy khuyến khích đứa em, hãy để đứa em học cùng anh. Hãy chuẩn bị hai bộ dụng cụ giấy bút để đứa em cũng có thể tham gia học hành hay chơi cùng. Đó là phương pháp rất hiệu quả để kích thích tinh thần ham học của đứa em. Hãy để hai anh em cùng chơi với nhau.

18. Khi hai anh em tranh giành đồ chơi thì hãy công bằng với cả hai. Nếu đứa em muốn có đồ chơi là đồ chơi của anh thì hãy nói đứa em xin phép anh để chơi, không nên can thiệp bảo anh hãy nhường cho em.

19. Đừng mua quá nhiều đồ chơi cho trẻ vì nó sẽ làm trẻ chóng chán và giảm hứng thú học hành.